ZMIANY W PRZEPISACH PODATKOWYCH – wrzesień 2024 r.

1. Wsparcie dla przedsiębiorców w związku z powodzią

W związku z sytuacją spowodowaną powodzią na niektórych obszarach Polski i wprowadzeniem tam stanu klęski żywiołowej, przewidziano różnego rodzaju wsparcie dla osób poszkodowanych w wyniku powodzi:

1. Ulgi w płatnościach podatków i ZUS

Odroczenie terminów zapłaty podatków

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (www.gov.pl); dalej: MF zamieszczono komunikat dotyczący wsparcia, o jakie mogą się starać przedsiębiorcy, którzy ponieśli straty z powodu podtopienia, zalania, powodzi po ulewach.

Przypomniano, że podmioty prowadzące działalność gospodarczą mogą korzystać z ulg stanowiących pomoc publiczną, ulg nie będących pomocą publiczną oraz pomocy de minimis (uwaga! w przypadku ulg, które stanowią pomoc de minimis, łączna wartość pomocy dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć równowartości 300 tys. euro w ciągu 3 lat). W komunikacie wskazano:

„(…) Na podstawie art. 67a Ordynacji podatkowej podatnicy mogą wnioskować o:

• rozłożenie na raty należności podatkowych (wniosek RAT-Z),
• umorzenie zaległości podatkowej (wniosek UZ-M),
• odroczenie terminu zapłaty należności podatkowych (wniosek TER-Z).

We wniosku należy opisać swoją sytuację i uzasadnić potrzebę otrzymania ulgi. Ocena zasadności udzielenia ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przeprowadzana będzie odrębnie w każdej sprawie przez organ podatkowy, z uwzględnieniem ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego.

Wnioski można również złożyć bez wychodzenia z domu poprzez stronę biznes.gov.pl lub przez konto w e-Urzędzie Skarbowym.

W ramach specjalnie uruchomionej infolinii przedsiębiorcy będą mogli otrzymać niezbędne informacje na temat dostępnych rozwiązań w związku z zaistniałą sytuacją.

Infolinia będzie czynna w godz. 8:00-18:00 pod numerem telefonu 22 460 59 30.

Przedsiębiorco, jeśli masz pytania, zadzwoń na Infolinię KAS lub skorzystaj z usług dostępnych w serwisie e-Urząd Skarbowy.”

Także w komunikacie z dnia 18 września 2024 r. MF poinformowało, iż dostępna będzie możliwość wydłużania przedsiębiorcom, których dotknęła powódź, terminów płatności najważniejszych podatków, tj. VAT, PIT i CIT. W przypadku VAT odroczenie zapłaty podatku będzie obowiązywać do 25 stycznia 2025 r. W zakresie PIT i CIT odroczenie dotyczyć będzie zaliczek na podatek i podatków należnych za sierpień-grudzień 2024 r. Przedsiębiorcy będą mogli rozliczyć podatek dopiero w zeznaniu rocznym. Odroczenie ma dotyczyć również podatku odprowadzanego do urzędu skarbowego za pracowników poszkodowanych firm.

Powyższe kwestie zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 19 września 2024 r. w sprawie przedłużenia niektórych terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego w związku z powodzią we wrześniu 2024 r. (Dz. U. poz. 1390). Mocą tego rozporządzenia przedłużono także termin wywiązania się z obowiązków w zakresie podatku od spadków i darowizn oraz podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przesunięcie terminów płatności składek ZUS

Przedsiębiorcy z terenów objętych powodzią mogą opłacić składki ZUS – za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 2024 r. – w terminie do 15 września 2025 r., po uprzednim złożeniu oświadczenia, że zostali poszkodowani przez powódź. Do opłaconych w ten sposób składek nie będą naliczane odsetki za zwłokę. Tak poinformował ZUS na swojej stronie internetowej (www.zus.pl) w komunikacie z dnia 17 września 2024 r. Czytamy w nim:

„(…) Poszkodowani będą musieli jedynie złożyć specjalne oświadczenie, że są poszkodowani w wyniku powodzi. Dzięki temu będą mogli zapłacić składki za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 2024 roku dopiero we wrześniu 2025 roku” (…).

(…) przedsiębiorcy z terenów objętych powodzią mogą także wystąpić do ZUS z wnioskiem o odroczenie terminu płatności składek lub rozłożenie na raty. Mogą także wnioskować o zawieszenie realizacji umowy o odroczenie terminu płatności składek lub zawieszenie realizacji umowy o rozłożenie należności na raty. W przypadku zawieszenia realizacji umowy wyznaczony zostanie nowy termin odroczenia lub nowy termin płatności rat.

ZUS uprościł procedury rozpatrywania wniosków o udzielenie ulgi, które będą opierały się głównie na oświadczeniu płatnika. Przedsiębiorcy nie będą musieli zatem składać m.in. dokumentów obrazujących ich sytuację ekonomiczno-finansową z ostatnich trzech lat.

Przedsiębiorcy opłacający składki na własne ubezpieczenia mogą także wystąpić do ZUS z wnioskiem o ich umorzenie.

Zakład może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną, nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny.

Chodzi w szczególności o przypadek, gdy przedsiębiorca poniesie straty materialne w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujące, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności.

Okres, za który składki na ubezpieczenia społeczne zostały umorzone, nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa i wysokości emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń, do których prawo uzależnione jest od posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Pomocą w skompletowaniu oraz wypełnieniu niezbędnych dokumentów służą powołani w oddziałach ZUS doradcy do spraw ulg i umorzeń.

Dodatkowo, od 18 września do 4 października tego roku (…) – pod specjalnymi numerami telefonu (…) – przedsiębiorcy mogą uzyskać informację w sprawie ulg w opłacaniu składek.

Co ważne, płatnicy składek z terenów objętych powodzią nie zostali zwolnieni z obowiązku przekazania do ZUS kompletów rozliczeniowych za bieżące okresy. Płatnicy, którzy będą mieli problem z ich złożeniem, mogą je przekazać do ZUS w terminie późniejszym. Nie będą z tego tytułu wyciągane konsekwencje. Brak przekazania dokumentów rozliczeniowych za dany miesiąc spowoduje utworzenie wymiaru składek z urzędu, o czym płatnik zostanie poinformowany na eZUS. Powiadomienie to należy zignorować.”

1.2. Stawka 0% VAT dla darowizn towarów i usług przekazywanych poszkodowanym wskutek powodzi

W związku z powodzią, która spowodowała znaczące szkody materialne, wprowadzono stawkę 0% VAT dla darowizn towarów i usług przekazywanych na cele związane z pomocą poszkodowanym wskutek intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi we wrześniu 2024 r.

Preferencja, z której mogą skorzystać przedsiębiorcy przekazujący darowizny na ten cel, dotyczy wyłącznie wsparcia realizowanego za pośrednictwem podmiotów zwykle organizujących pomoc i dystrybucję świadczeń w tego rodzaju kataklizmach, tj.:

• organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
• jednostek samorządu terytorialnego,
• podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 799 ze zm.),
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

Stawka 0% przysługuje w przypadku wszelkiego rodzaju darowizn, które mogą się okazać niezbędne do złagodzenia skutków kataklizmu, np. żywności, koców, śpiworów, ubrań, a także zakwaterowania czy wynajmu agregatów prądotwórczych.

Przepisy umożliwiające stosowanie stawki 0% VAT dla ww. darowizn (patrz: rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 września 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług; Dz. U. poz. 1381) obowiązują od 18 września 2024 r., ale możliwość stosowania stawki 0% VAT dotyczy darowizn towarów i nieodpłatnych usług przekazanych począwszy od 12 września do 31 grudnia 2024 r. Początkowa data możliwości stosowania preferencji skorelowana jest z datą, kiedy pojawiły się pierwsze intensywne opady atmosferyczne i realnie pierwsze skutki podtopień.

Należy także podkreślić, że stawkę 0% VAT dla darowizn stosuje się pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy między podatnikiem dokonującym dostawy towarów lub świadczącym usługi oraz podmiotem przekazującym darowiznę (np. organizacją pożytku publicznego), z której wynika, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą poszkodowanym wskutek intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi we wrześniu 2024 r. Jeżeli darowizny dokonano w dniach od 12 do 17 września br., to warunek ten jest spełniony także wówczas, gdy podatnik i ww. podmiot potwierdzą na piśmie dokonanie dostawy towarów lub wykonanie usługi na ww. cele.

1.3. Zwolnienia z CIT/PIT

W związku z opublikowanym rozporządzeniem Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie (Dz. U. poz. 1371), odwołującym się do ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654; dalej: specustawa), podatnicy na terenie gmin poszkodowanych będą mieć możliwość zastosowania m.in. zwolnień z CIT/PIT, określonych w art. 30 ww. specustawy, tj. obejmujących m.in.:

1) dochody (przychody) poszkodowanego otrzymane na usuwanie skutków powodzi z tytułu:

a) nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń,

b) darowizn, do których nie ma zastosowania ustawa o podatku od spadków i darowizn,

2) określone przychody poszkodowanego (m.in. środki z PFRON przeznaczone na wskazane cele w związku z powodzią, środki na wypłatę wynagrodzeń pracowników, otrzymane przez pracodawcę, który ucierpiał na skutek powodzi).

Powyższe zwolnienie z CIT/PIT będzie mieć zastosowane do 31 grudnia 2025 r. (patrz. art. 30 ust. 5 ww. specustawy).

Ponadto odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej środków trwałych sfinansowanych z ww. dochodów (przychodów) zwolnionych z CIT/PIT będą mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (zob. art. 30 ust. 3 ww. specustawy).

1.4. Usprawiedliwianie nieobecności w pracy z powodu powodzi

W okresie klęski żywiołowej (tu: powodzi) działalność wielu zakładów pracy zostaje poważnie ograniczona lub wstrzymana, a pracownicy nie mają możliwości dojazdu do pracy i wykonywania jej. Komunikat odnoszący się do takich nadzwyczajnych sytuacji wydała w dniu 16 września br. Państwowa Inspekcja Pracy (dostępny na stronie www.pip.gov.pl). Jak czytamy w komunikacie:

„(…) Kwestię uprawnień i obowiązków pracodawców i pracowników w związku z powodzią regulują przepisy ustawy z dnia 6 (16 – przyp. red.) września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654 – dalej ustawa przeciwpowodziowa). Zgodnie z jej art. 8 faktyczna niemożność świadczenia pracy w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy. Za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z tej przyczyny pracownikowi przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, jednakże przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika. Wyjątkiem od powyższego są pracownicy, których uprawnienie do wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu powodzi lub do innej formy rekompensaty utraconego wynagrodzenia z tego tytułu wynika z odrębnych przepisów.

Wynagrodzenie, o którym mowa powyżej, wypłaca pracodawca. Jednakże na mocy art. 23 ust. 1 ustawy przeciwpowodziowej w przypadku braku środków na jego wypłatę przedsiębiorca, który na skutek powodzi przejściowo zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej lub istotnie ograniczył jej prowadzenie, może złożyć do właściwego marszałka województwa wniosek o udzielenie nieoprocentowanej pożyczki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

UWAGA!

W przypadku konieczności usunięcia skutków powodzi u danego pracodawcy, dopuszczalne jest powierzenie pracownikowi wykonywania pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy. W takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Zgodnie z art. 10 ustawy przeciwpowodziowej na cele związane z pomocą dla poszkodowanych zatrudnionych u pracodawcy, który utworzył zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, a także dla poszkodowanych zatrudnionych u innego pracodawcy, mogą być przeznaczone środki z tego funduszu.

Powyższe uregulowania znajdują również zastosowanie w przypadku osób wykonujących pracę na podstawie stosunku służbowego.”

W odniesieniu do powyższego komunikatu należy dodać, że przedstawione regulacje ustawy przeciwpowodziowej stosowane są w gminach poszkodowanych, o których mowa w rozporządzeniu wydanym na podstawie tej ustawy, tj. rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie (Dz. U. poz. 1371). Gminami poszkodowanymi są gminy położone na terenie obszaru określonego w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1365 ze zm.).

1.5. Zwolnienie z opłat w systemie e-TOLL transportu humanitarnego

MF poinformowało także (w komunikacie z 18 września 2024 r.), że w okresie trwania stanu klęski żywiołowej na drogach krajowych zarządzanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), przejazdy pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony oraz autobusów dostarczających pomoc humanitarną poszkodowanym w powodzi, nie będą podlegać opłacie drogowej w systemie e-TOLL.

Aby zgłosić przewóz pomocy dla powodzian, należy wypełnić formularz i przesłać go do weryfikacji do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego.

1.6. Pomoc finansowa dla powodzian i wsparcie kredytobiorców

Na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (www.gov.pl) zamieszczono komunikat z 16 września 2024 r., w zakresie pomocy finansowej dla powodzian.

Jak poinformowano, dzięki wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej, każdy poszkodowany będzie mógł zgłosić się do swojej gminy po natychmiastową pomoc finansową w kwocie 10 tys. zł: 8.000 zł z tytułu pomocy społecznej oraz 2.000 zł zasiłku powodziowego.

Zapowiedziano również bezzwrotną pomoc finansową na remonty i odbudowę mieszkań, domów i budynków gospodarczych (do 200.000 zł na remont/odbudowę budynku mieszkalnego oraz do 100.000 zł na remont/odbudowę budynków gospodarczych).

Poinformowano także, iż Polska we współpracy z innymi państwami dotkniętymi powodzią zwróci się także z prośbą o wsparcie UE.

Z kolei MF w komunikacie z 18 września 2024 r. poinformowało, że poszkodowani w powodzi, posiadający kredyt mieszkaniowy, jeżeli utracili choćby czasowo możliwość korzystania z domu lub lokalu mieszkalnego, będą mogli skorzystać z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców (FWK). Fundusz ten będzie spłacał raty przez 12 miesięcy. Pomoc ma być bezzwrotna i niezależna od wysokości raty.

2. Minimalne wynagrodzenie za pracę i minimalna stawka godzinowa w 2025 r.

Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 września 2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r., minimalne wynagrodzenie za pracę w przyszłym roku będzie wynosić 4.666 zł, a minimalna stawka godzinowa 30,50 zł. Rozporządzenie to zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z 13 września 2024 r., pod poz. 1362. Ustalone w nim kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej są nieco wyższe niż proponowane we wcześniejszej wersji rozporządzenia. Wówczas proponowano, aby minimalne wynagrodzenie za pracę w 2025 r. wynosiło 4.626 zł, a minimalna stawka godzinowa 30,20 zł.

Konsekwencją podwyższenia kwoty wynagrodzenia minimalnego od 1 stycznia 2025 r. będzie wzrost od wskazanej daty świadczeń pracowniczych zależnych od płacy minimalnej. Chodzi tu o takie świadczenia jak:

• dodatek za pracę w nocy (stanowiący 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę),
• wynagrodzenie przestojowe, które nie może być niższe od wynagrodzenia minimalnego,
• odszkodowanie za naruszenie równego traktowania w zatrudnieniu i za mobbing, które odpowiada co najmniej wynagrodzeniu minimalnemu,
• odprawa przewidziana w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2024 r. poz. 61), która nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 69.990 zł od 1 stycznia 2025 r.

Od 1 stycznia 2025 r. zmianie ulegną również kwoty wolne od potrąceń, stanowiące odpowiednią wartość procentową wynagrodzenia minimalnego po odliczeniach podatkowo-składkowych i wpłat do PPK.

3. Rząd zapowiada zmiany w CIT i PIT

W rządowym wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (nr projektu UD116).

Z projektu tego wynika, że planowane są liczne zmiany na gruncie CIT i PIT. Jak wskazano, proponowane rozwiązania mają stanowić odpowiedź na istniejące obecnie potrzeby dotyczące uporządkowania przepisów podatkowych, wyeliminowania wątpliwości i rozbieżności interpretacyjnych oraz uszczelnienia systemu podatkowego.

Planowane zmiany mają dotyczyć m.in.:

• modyfikacji zakresu zwolnienia przedmiotowego z CIT w celu objęcia nim dochodów wszystkich organizacji pozarządowych,
• zrównania sytuacji podatkowej osób otrzymujących świadczenie wypłacane na zaspokojenie potrzeb rodziny (ustrój majątkowy między małżonkami ma nie mieć wpływu na opodatkowanie),
• objęcia zwolnieniem podatkowym kwoty odszkodowania wypłaconej poszkodowanemu przez ubezpieczającego w ramach franszyzy redukcyjnej,
• objęcia zwolnieniem podatkowym zapomóg otrzymywanych z uwagi na trudną sytuację materialną,
• objęcia ulgą wydatków termomodernizacyjnych ponoszonych w ramach projektów realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego (tzw. projekty parasolowe),
• jednoznacznego wskazania, iż podatnik może pomniejszyć o straty z lat ubiegłych dochody stanowiące podstawę obliczenia daniny solidarnościowej,
• doprecyzowania i zmiany niektórych przepisów w zakresie opodatkowania zagranicznej spółki kontrolowanej (CFC),
• zasad ustalania przychodów i kosztów w łączeniu spółek bez przyznania udziałów (akcji).

Planuje się także wprowadzenie zmian uszczelniających, w tym w szczególności:

• dotyczących opodatkowania fundacji rodzinnej,
• w preferencji IP Box (wprowadzenie wymogu zatrudnienia),
• w daninie solidarnościowej (poszerzenie podstawy obliczenia daniny solidarnościowej o kwalifikowane dochody opodatkowane IP Box oraz o świadczenia beneficjentów otrzymane z fundacji rodzinnej),
• dotyczących działań restrukturyzacyjnych (tj. przekształcenia spółek, a także dotyczących zmniejszenia wartości udziałów/akcji, czy wymiany udziałów),
• dotyczących odliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów komplementariusza spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej.

Przewiduje się również techniczne, porządkujące i doprecyzowujące brzmienie przepisów, w tym w szczególności:

• likwidację duplikujących się zwolnień od podatku stypendiów przyznawanych studentom przez jednostki samorządu terytorialnego,
• uchylenie „martwych” przepisów, m.in. zwolnień i preferencji, dotyczących np.:
  • dotacji z budżetu państwa otrzymanych na dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych w ramach Specjalnego Przedakcesyjnego Programu na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów wiejskich (SAPARD),
  • wartości rekompensaty pieniężnej otrzymanej na podstawie przepisów o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent,
• likwidację wątpliwości interpretacyjnych w zakresie rozumienia zwrotu „środki finansowe” użytego w objętej zwolnieniem od podatku pomocy udzielonej w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich,
• zmianę dotyczącą danych stanowiących podstawę zasilenia zeznań podatkowych w usłudze Twój e-PIT,
• uporządkowanie przepisu normującego zwolnienie przedmiotowe dla świadczenia mieszkaniowego przewidzianego, na zasadzie praw nabytych, w ustawie o Służbie Ochrony Państwa,
• wprowadzenie regulacji precyzujących zasady opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek w celu usprawnienia stosowania opodatkowania według tej formy,
• dotyczące działań restrukturyzacyjnych,
• doprecyzowanie niektórych przepisów dotyczących cen transferowych.

Planowany termin przyjęcia ww. projektu przez Radę Ministrów to III/IV kwartał 2024 r.

4. Planowane zmiany w VAT i podatku akcyzowym

W dniu 10 września 2024 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (projekt z 30 sierpnia 2024 r.; nr z wykazu prac RCL UC56). Projekt ten dostosowuje polskie prawo do przepisów unijnych m.in. poprzez uproszczenie obowiązków administracyjnych dotyczących VAT dla małych przedsiębiorstw, które prowadzą działalność w różnych unijnych państwach.

To jednak nie wszystkie planowane zmiany w VAT. Inne zmiany w tym podatku (oraz w podatku akcyzowym) przewiduje projekt ustawy nowelizującej z dnia 10 września 2024 r. (nr z wykazu prac RCL UD125). 

Najważniejsze zmiany przewidziane w tych projektach omawiamy dalej. Mają one wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

1.1. Zwolnienie podmiotowe z VAT dla firm zagranicznych

Obecnie małe firmy prowadzące działalność gospodarczą w innych państwach UE, w których nie posiadają siedziby działalności gospodarczej, muszą co do zasady zarejestrować się w celu wypełnienia obowiązków związanych z VAT (m.in. składać deklaracje, rozliczać VAT itp.) od pierwszej przeprowadzonej tam transakcji.

Obowiązki te firmy wypełniają w każdym unijnym państwie, w którym VAT jest należny (zwłaszcza gdy nie mogą skorzystać z uproszczonego systemu rozliczeń w tzw. „jednym okienku” OSS). W związku z powyższym małe przedsiębiorstwa są obciążone administracyjnie, ponosząc relatywnie o wiele wyższe koszty niż duże firmy. Są też mniej konkurencyjne od małych firm działających na swoim krajowym rynku. Mała zagraniczna firma nie może bowiem skorzystać z możliwości zwolnienia z VAT ze względu na osiągane w tych państwach obroty. Zwolnienie to zarezerwowane jest tylko dla firm krajowych. Projekt ustawy nowelizującej przewiduje wprowadzenie możliwości korzystania ze zwolnienia z VAT w państwach członkowskich UE innych niż państwo siedziby.

1.2. Miejsce świadczenia usług

Planuje się dostosowanie polskiego prawa do przepisów UE poprzez wprowadzenie nowych zasad określania miejsca świadczenia usług. Dotyczy to m.in. takich usług jak wstęp na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne czy rozrywkowe. W komunikacie zamieszczonym na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (www.gov.pl) wyjaśniono, że:

„(…) Nowe zasady stosuje się w sytuacji, gdy obecność ostatecznego odbiorcy (podatnika lub konsumenta) takich usług jest wirtualna. Przykładowo, VAT od transmisji internetowej koncertu nabytej przez podatnika lub konsumenta zostanie zawsze pobrany odpowiednio w państwie siedziby podatnika lub miejsca zamieszkania konsumenta. Przyjęte rozwiązanie będzie przeciwdziałać zakłócaniu konkurencji i umożliwi przekazywanie podatku VAT do państw członkowskich, gdzie nabyto zgodnie z nowymi regulacjami usługę. (…)”

1.3. Planowane zmiany w stawkach VAT

Planowane zmiany stawek VAT polegają w szczególności na:

• objęciu stawką 0% VAT dostawy i importu statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi (obecnie przepisy ustawy o VAT przewidują stosowanie stawki 0% tylko w odniesieniu do pełnomorskich statków ratowniczych i pełnomorskich łodzi ratunkowych, natomiast proponowana zmiana ma umożliwić objęcie tą stawką również statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami/łodziami pełnomorskimi, co ujednolici sposób opodatkowania w odniesieniu do statków/łodzi wykorzystywanych do realizacji tego samego celu – zmiany w art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT),
• utrzymaniu stosowania stawki 8% VAT dla wyrobów medycznych dopuszczonych do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o wyrobach medycznych (zmiana ma na celu utrzymanie stawki VAT w wysokości 8% – bezterminowo – dla wyrobów medycznych dopuszczonych do obrotu na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1565) zastąpionej ustawą z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. poz. 974 ze zm.); obecne przepisy w zakresie VAT dopuszczają stosowanie stawki obniżonej VAT jedynie do 27 maja 2025 r., ponieważ jednak wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednich przepisów o wyrobach medycznych mogą jeszcze być użytkowane i mogą być przedmiotem obrotu, nie ma więc uzasadnienia, aby były opodatkowane wyższą stawką VAT niż analogiczne produkty dopuszczone do obrotu na podstawie nowej ustawy o wyrobach medycznych – zmiana w art. 145c ustawy o VAT),
• likwidacji stawki obniżonej 8% VAT dla tzw. żywych koniowatych (uchylenie poz. 7 pkt 1 załącznika nr 3 do ustawy o VAT – konie, osły, muły i osłomuły, żywe – CN 0101) – oznacza to podwyższenie stawki VAT z 8% do 23% dla zwierząt żywych – koni, osłów, mułów i osłomułów,
• objęciu podstawową stawką VAT dostawy wyrobów z konopi siewnej (Cannabis sativa) – do palenia lub do wdychania bez spalania (obecnie ww. towary są opodatkowane stawką 8% VAT na podstawie poz. 9 załącznika nr 3 do ww. ustawy o VAT; podwyższenie stawki VAT dla dostawy takich towarów z 8% do 23% wynika z braku uzasadnienia do stosowania preferencji w VAT – zmiana treści poz. 9 załącznika nr 3 do ww. ustawy),
• doprecyzowaniu brzmienia poz. 10 załącznika nr 3 do ww. ustawy „Nawozy i środki ochrony roślin – zwykle przeznaczone do wykorzystania w produkcji rolnej, oraz pasze i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych” (zmiana ma na celu doprecyzowanie brzmienia ww. przepisu poprzez odwołanie do definicji tych produktów określonych w przepisach branżowych w celu wyeliminowania niejednoznacznego rozumienia i interpretowania przepisów prawa oraz niepewności podatników, ale również zakłócenia konkurencji na rynku),
• obniżeniu stawki VAT na dostawy kubeczków menstruacyjnych z 23% do 5% (zmiana ma na celu ujednolicenie stawki VAT na produkty higieniczne dla kobiet; takie produkty jak podpaski higieniczne i tampony klasyfikowane w CN 9619 00 wykazane w załączniku nr 10 w poz. 21 do ustawy o VAT opodatkowane są stawką w wysokości 5%, dlatego za zasadne uznano obniżenie stawki z 23% do 5% dla kubeczków menstruacyjnych).

1.4. Obowiązek integracji kasy rejestrującej z terminalem płatniczym

Przedsiębiorca, który zapewnia możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego i prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, które umożliwiają połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas, miał być od 1 stycznia 2025 r. zobowiązany do zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących. Ponadto przewidziano karę za niezapewnienie przez podatnika współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym. W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie wypełnia ww. obowiązku, naczelnik urzędu skarbowego w drodze decyzji miał nakładać na niego karę pieniężną w wysokości 5.000 zł. Jako rozwiązanie epizodyczne do 31 grudnia 2024 r. obowiązuje wymóg przesyłania przez agentów rozliczeniowych do Szefa KAS, w formie ustrukturyzowanej, danych dotyczących transakcji płatniczych (na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej).

Z projektu ustawy nowelizującej wynika, że planuje się zniesienie obowiązku integracji kas z terminalami oraz kary za jego nieprzestrzeganie i zastąpienie ich bezterminowym obowiązkiem raportowania danych dotyczących transakcji płatniczych przez agentów rozliczeniowych.

W komunikacie Ministerstwa Finansów (który został zamieszczony na stronie internetowej www.gov.pl) dotyczącym planowanych zmian wyjaśniono, że z uwagi na napływające sygnały z rynku o braku dostępności terminali płatniczych pozwalających na integrację z kasami rejestrującymi oraz fakt, że wprowadzony w okresie przejściowym obowiązek raportowania danych przez agentów rozliczeniowych spełnia założony cel uszczelniający, zasadne jest zaniechanie wprowadzenia obowiązku integracji kas rejestrujących on-line z terminalami płatniczymi.

1.5. Dostawa gazu i energii – mechanizm odwrotnego obciążenia

Planuje się przedłużenie funkcjonowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w odniesieniu do dostawy gazu w systemie gazowym i energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym oraz świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Czasowe odwrotne obciążenie podatkiem ww. transakcji wprowadzone zostało 1 kwietnia 2023 r. (art. 145e-145k ustawy o VAT). Regulacje w przedmiotowym zakresie mają charakter przepisów epizodycznych i obowiązują do 28 lutego 2025 r. Ministerstwo Finansów w komunikacie dotyczącym tej kwestii wyjaśniło:

„(…) Mechanizm ma charakter prewencyjny i jest stosowany przez wiele państw członkowskich.

Brak zmiany polegającej na przedłużeniu ww. mechanizmu skutkowałby jego wygaśnięciem po 28 lutego 2025 r., co rodzi potencjalne ryzyko pojawienia się w Polsce nadużyć z udziałem tzw. znikających podatników oraz zwiększenie dla podmiotów kosztów uczestnictwa na rynku giełdowym, pogorszenie ich płynności finansowej oraz zmniejszenie konkurencyjności giełdy względem giełd z innych państw członkowskich. (…)”

1.6. Zmiany w podatku akcyzowym

W zakresie planowanych zmian w akcyzie przewiduje się:

• wprowadzenie możliwości zwrotu akcyzy od samochodów osobowych czasowo zarejestrowanych w kraju w celu ich wywozu za granicę (w aktualnym stanie prawnym przepisy uniemożliwiają zwrot podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu osobowego, który został czasowo zarejestrowany w celu wywozu poza granice kraju; zwrot akcyzy przysługuje tylko od samochodów osobowych, które przed wywozem nie były zarejestrowane w kraju; zgodnie z aktualną linią orzeczniczą, czasowa rejestracja samochodu osobowego w celu jego przemieszczenia poza granicę kraju nie stanowi przeszkody do uzyskania zwrotu podatku akcyzowego – pod wpływem wyroku TSUE z 17 maja 2023 r. w sprawie C-105/22, w którym TSUE odróżnił rejestrację czasową pojazdu z urzędu stanowiącą część zwykłego procesu rejestracji, którego celem jest definitywne dopuszczenie pojazdu do ruchu na terytorium danego kraju, od rejestracji czasowej dokonanej na wniosek właściciela samochodu w celu umożliwienia wywozu pojazdu za granicę),
• wprowadzenie zwolnienia od akcyzy dla samochodów osobowych podlegających profesjonalnej rejestracji, o której mowa w ustawie – Prawo o ruchu drogowym, wykorzystywanych do celów badawczych lub prac rozwojowych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej (obecnie obowiązujące przepisy wymagają zapłaty akcyzy w odniesieniu do ww. samochodów sprowadzanych na terytorium kraju; proponowana zmiana ma na celu ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty, które prowadzą działalność badawczo-rozwojową w zakresie testowania nowych rozwiązań technologicznych w samochodach osobowych oraz zwiększenie konkurencyjności motoryzacyjnej branży badawczej w Polsce wobec innych państw).

5. Rząd przyjął projekt ustawy, która ma wprowadzić tzw. kasowy PIT

W dniu 13 sierpnia 2024 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (nr z wykazu prac legislacyjnych UA2), przedłożony przez Ministra Finansów, dotyczący wprowadzenia możliwości wyboru przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w niewielkich rozmiarach kasowej metody rozliczania przychodów i kosztów uzyskania przychodów (tzw. kasowego PIT).

W obecnym stanie prawnym podatnicy PIT prowadzący działalność gospodarczą rozliczają przychody z tej działalności w sposób memoriałowy. Przychód taki powstaje zasadniczo w dacie wydania towaru/wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności. Przychód ten może zatem powstać niezależnie od tego, czy podatnik otrzymał zapłatę za towar lub wykonaną usługę, czy też nie. W konsekwencji możliwa jest sytuacja, w której płaci on zaliczkę na podatek dochodowy od dochodu, którego jeszcze faktycznie nie otrzymał.

Projektowane rozwiązania w zakresie wprowadzenia kasowego rozliczania PIT mają umożliwić przedsiębiorcom ustalanie daty powstania przychodu z działalności gospodarczej po uregulowaniu należności. Rozwiązanie to będzie stosowało się również przy rozliczaniu kosztów uzyskania przychodów.

Jak wynika z projektu, kasowy PIT będą mogli wybrać przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą wyłącznie samodzielnie, jeżeli ich przychody z tej działalności w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły kwoty odpowiadającej równowartości 250.000 euro oraz w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą nie prowadzą ksiąg rachunkowych. Z rozwiązania tego będą mogli korzystać również przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej. Kasowy PIT będą mogli stosować podatnicy opłacający podatek dochodowy według skali podatkowej, IP Box, podatek liniowy oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W uzasadnieniu do projektu ww. ustawy wyjaśniono, że:

„(…) Samodzielne prowadzenie działalności nie oznacza, że w tej działalności podatnik nie może zatrudniać pracowników. Samodzielne prowadzenie działalności oznacza, że prawa do kasowego PIT nie będą miały osoby prowadzące działalność gospodarczą, np. w formie spółki cywilnej czy spółki jawnej. Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki wymaga większego profesjonalizmu, w stosunku do drobnej, jednoosobowej działalności. A to właśnie tych przedsiębiorców mają wspierać nowe rozwiązania. (…)”

Kasowy PIT będzie dobrowolną formą rozliczeń, którą podatnik będzie wybierał składając w tym celu oświadczenie naczelnikowi urzędu skarbowego. W przypadku wyboru metody kasowej podatnik będzie obowiązany ją stosować przez cały rok podatkowy. Złożone oświadczenie o wyborze kasowego PIT będzie skutkowało również w latach następnych, do czasu rezygnacji.

Jak czytamy w informacji zamieszczonej na rządowej stronie internetowej (www.gov.pl) dotyczącej ww. projektu:

„(…) Dzięki nowym przepisom przedsiębiorcy będą płacić podatek dochodowy od osób fizycznych dopiero po faktycznym otrzymaniu zapłaty za wydany towar albo wykonaną usługę oraz potrącać koszty uzyskania przychodów w dacie zapłaty za otrzymany towar lub wykonaną usługę.

Po upływie 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, przedsiębiorcy będą musieli rozpoznać przychód z działalności gospodarczej, nawet jeżeli nie otrzymają od kontrahentów zapłaty za wydany towar lub wykonaną usługę. (…)”

Z projektu wynika, że metoda kasowa nie będzie miała zastosowania do przychodów z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Rozwiązania dotyczące kasowego PIT mają wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

6. Projekt zmiany rozporządzenia w sprawie PKPiR w związku z wprowadzanym kasowym PIT

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji (www.rcl.gov.pl) zamieszczono projekt (z dnia 12 sierpnia 2024 r.) rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Zmiana ww. rozporządzenia jest podyktowana dostosowaniem jego regulacji do szykowanych przepisów o tzw. kasowym PIT. Celem tej zmiany jest uwzględnienie przy wycenie wartości spisu z natury zasad potrącalności kosztów uzyskania przychodów stosowanych przy kasowej metodzie rozliczania przychodów i kosztów uzyskania przychodów.

Podatnicy, którzy wybiorą kasową metodę rozliczania przychodów i kosztów, będą potrącali koszty uzyskania przychodów z tytułu zobowiązań na rzecz innego przedsiębiorcy dopiero po ich uregulowaniu. Oznacza to, że nieopłacone zobowiązania (np. z tytułu zakupu towarów handlowych) nie będą mogły być ujęte w podatkowej księdze przychodów i rozchodów jako koszty uzyskania przychodów. Natomiast spisem z natury będą objęte również m.in. towary handlowe, których zakup nie został opłacony.

Aby wartość tych towarów została uwzględniona przy wycenie wartości spisu z natury, proponuje się dodanie ustępu 9 w § 26 ww. rozporządzenia. W myśl tego przepisu, wartość spisu z natury będzie się pomniejszało o koszty poniesione na nabycie towarów, które nie zostały potrącone zgodnie ze stosowaną kasową metodą rozliczania PIT.

Ponadto projekt ww. rozporządzenia przewiduje zmianę o charakterze porządkowym. Dotyczy ona załącznika nr 1 do rozporządzenia „Objaśnienia do podatkowej księgi przychodów i rozchodów”. Zmiana polega na zaktualizowaniu ust. 18 ww. objaśnień, w których podany jest nieaktualny limit przychodów uprawniający do kwartalnego rozliczania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, o którym mowa w art. 21 ust. 1b ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Na skutek ww. zmiany kwota 25.000 euro zostanie zastąpiona kwotą 200.000 euro.

Proponuje się, aby rozporządzenie zmieniające weszło w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.

7. Nowe rozporządzenie w sprawie dodatkowych danych przekazywanych w ramach JPK_CIT

Ministerstwo Finansów opracowało rozporządzenie w sprawie dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (patrz: rozporządzenie z dnia 16 sierpnia 2024 r., dostępne na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji; www.rcl.gov.pl (nr 825).

Nowe rozporządzenie ma charakter techniczny, regulujący zakres danych wykazywanych przez podatników i ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. – co ma bezpośredni związek z wejściem w życie w tym samym terminie obowiązków dotyczących pierwszej grupy podatników w zakresie przekazywania JPK_CIT – na podstawie art. 9 ust. 1c i 1e ustawy o PDOP.

Zgodnie z rozporządzeniem, informacje przekazywane właściwemu urzędowi skarbowemu (księgi rachunkowe) powinny zostać uzupełnione dodatkowo o takie dane, jak:

• numer identyfikacji podatkowej kontrahenta podatnika, o ile został nadany,
• numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur (dalej: KSeF), o ile został nadany do dnia przekazania księgi – wyłącznie w przypadku wystawionych przez podatnika faktur stanowiących dowód księgowy,
• znaczniki identyfikujące konta ksiąg,
• dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
• wysokość różnicy pomiędzy wynikiem finansowym ustalonym na podstawie przepisów o rachunkowości a podstawą opodatkowania ustaloną na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.

Co istotne, księgi za rok podatkowy (albo rok obrotowy – w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi), który rozpoczyna się po dniu 31 grudnia 2024 r., a przed dniem 1 stycznia 2026 r. mogą nie być uzupełniane o ww. dodatkowe dane (z wyłączeniem znaczników identyfikujących konta ksiąg).

Obowiązek przekazania danych dotyczących nabycia, wytworzenia lub wykreślenia z ewidencji środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej generalnie nie będzie miał zastosowania w odniesieniu do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wprowadzonych do ewidencji przed dniem 1 stycznia 2025 r. Wyłączeniu temu nie będą jednak podlegały: numer identyfikujący fakturę w KSeF oraz data wykreślenia z ewidencji danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej.

Wprowadzenie dodatkowych danych ma na celu zapewnienie porównywalności pomiędzy składanymi w przyszłości ewidencjami a sprawozdaniami finansowymi, danymi z JPK_VAT oraz informacjami z systemu KSeF.

Przypomnijmy, że nowe obowiązki w zakresie JPK będą realizowane – według następującego harmonogramu – za lata podatkowe rozpoczynające się po:

• 31 grudnia 2024 r. w przypadku podatkowych grup kapitałowych oraz podatników CIT, których wartość przychodu w poprzednim roku podatkowym przekroczyła 50 mln euro (struktura logiczna JPK_KR),
• 31 grudnia 2025 r. w przypadku podatników CIT (innych niż ww.) obowiązanych przesyłać ewidencję JPK_VAT oraz podatników PIT/PPE/PPL obowiązanych przesyłać ewidencję JPK_VAT (struktury logiczne JPK_KR, JPK_PKPiR oraz JPK_EWP),
• 31 grudnia 2026 r. w przypadku pozostałych podatników CIT oraz PIT/PPE/PPL (struktury logiczne JPK_KR, JPK_PKPiR oraz JPK_EWP).

8. Więcej podmiotów będzie musiało stosować kasy rejestrujące

Generalnie podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych muszą sprzedaż ewidencjonować w kasie rejestrującej. Są jednak pewne zwolnienia w tym zakresie. Zostały one określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 24 listopada 2023 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. poz. 2605). Obecne zwolnienia z kas obowiązują jednak tylko do końca 2024 r. Wszystko jednak wskazuje na to, że większość z nich będzie obowiązywała przez kolejne dwa lata (2025-2026). Tak wynika z projektu rozporządzenia w ww. sprawie (projekt z dnia 14 sierpnia br. dostępny na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji www.rcl.gov.pl; nr z wykazu prac legislacyjnych 875). Przykładowo, planuje się utrzymanie limitu zwolnienia podmiotowego z kas rejestrujących (20.000 zł). Nadal ma też obowiązywać większość zwolnień przedmiotowych z ewidencjonowania (określonych w załączniku do ww. rozporządzenia). Są jednak też planowane pewne zmiany.

Likwidacja zwolnień przedmiotowych i nowe zwolnienie

Obecnie zwolnienia przedmiotowe z ewidencjonowania dotyczą m.in. (patrz: poz. 39-40 załącznika do ww. rozporządzenia):

1) dostawy towarów dokonywanej przy użyciu urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność i wydają towar,

2) świadczenia usług przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie, banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej), jeżeli z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę lub czynność jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności zapłata dotyczyła.

Planuje się likwidację ww. zwolnień z ewidencjonowania, ale dopiero od 2026 r.

Przewidziano natomiast nowe zwolnienie z kas – ma ono dotyczyć sprzedaży dokonywanej przez podatników bez siedziby w Polsce, którzy będą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT na podstawie nowego art. 113a ustawy o VAT (tzw. unijne zwolnienie podmiotowe).

Rozszerzenie katalogu czynności objętych bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania

Czynności, które muszą być obowiązkowo ewidencjonowane w kasie rejestrującej, określa § 4 ww. rozporządzenia. Katalog ww. czynności ma być rozszerzony – niektóre z nich będą musiały być ewidencjonowane już od 2025 r., a inne od 2026 r.

Nowe czynności objęte bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania
od 2025 r.	od 2026 r.
dostawy: – wyrobów klasyfikowanych do CN 2404 i 8543 40 (czyli papierosów elektronicznych, produktów zawierających tytoń itp.) oraz wyrobów z konopi (rodzaj: Cannabis) klasyfikowanych do CN 1211, przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów, – wyrobów zawierających w swym składzie alkohol etylowy o objętościowej mocy powyżej 50% objętości, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania, – węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych	1) dostawy towarów przy użyciu urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność i wydają towar; 2) świadczenie usług: – parkingu samochodów i innych pojazdów, – przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej); nie ma to dotyczyć usług publicznego transportu zbiorowego

Zaznaczamy, że jest to dopiero projekt rozporządzenia. Nie wiadomo, w jakim kształcie przepisy zostaną ostatecznie przyjęte.

9. Opublikowano zaktualizowany Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy”

W Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów z 23 sierpnia 2024 r., pod poz. 81, opublikowano zaktualizowany Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy” (KSR nr 2), stanowiący załącznik do uchwały nr 9/2024 Komitetu Standardów Rachunkowości z 2 lipca 2024 r.

Celem Standardu jest określenie zasad ujmowania, wyceny i prezentacji należności i zobowiązań z tytułu podatku dochodowego oraz aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, którego podatnikiem jest jednostka, a także zasad ujawniania informacji ich dotyczących w sprawozdaniach finansowych. Postanowień Standardu nie stosuje się do osób fizycznych, prowadzących księgi rachunkowe i sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z ustawą o rachunkowości oraz do pozostałych jednostek, jeżeli jednostki te nie są podatnikami podatku dochodowego od działalności gospodarczej.

Standard zakłada, że aktywa i zobowiązania (rezerwy) z tytułu odroczonego podatku dochodowego są ujmowane i wyceniane przy uwzględnieniu przepisów podatkowych obowiązujących na dzień bilansowy, przy czym stawka podatkowa ustalana jest w wysokości obowiązującej w roku powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli jednak na dzień bilansowy zostały już uchwalone lub wydane przez uprawnione do tego organy przepisy podatkowe, których wejście w życie nastąpi w przyszłości i nie zależy od decyzji innych organów (z wyłączeniem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego), aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego są ujmowane i wyceniane przy uwzględnieniu tych nowo uchwalonych przepisów.

Standard ma charakter uniwersalny i nie odnosi się do przepisów podatkowych obowiązujących na konkretny dzień. Oznacza to, że np. może zawierać postanowienia dotyczące możliwych, lecz nieobowiązujących rozwiązań z zakresu ustawy o PDOP. Przyczyną zawarcia tych rozwiązań w Standardzie jest zapewnienie jego kompletności, jak również uwzględnienie możliwości wprowadzenia ewentualnych zmian przepisów podatkowych w przyszłości. Jak zaznaczono, wyjaśnienia Standardu nie służą do interpretacji przepisów podatkowych.

Standard wszedł w życie z dniem ogłoszenia, tj. z dniem 23 sierpnia 2024 r. i ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2025 r., z możliwością jego wcześniejszego zastosowania.

10. Od 25 września 2024 r. weszło w życie ustawa o ochronie sygnalistów, a z nią nowe obowiązki m.in. biur rachunkowych

Biura rachunkowe (także firmy audytorskie czy doradcy podatkowi muszą przygotować się do wypełnienia obowiązków nałożonych przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów; Dz. U. poz. 928 (pisaliśmy o tym m.in. w BI nr 24 z 20 sierpnia br.), która wchodzi w życie 25 września br.

Przypomnijmy, że po wejściu w życie tej ustawy m.in. biura rachunkowe będą miały obowiązek opracowania procedury zgłoszeń wewnętrznych określających zasady przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów. Koniecznym będzie również stworzenie kanałów ich przyjmowania.

Generalnie wewnętrzną procedurę dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych musi opracować podmiot prawny, na rzecz którego pracę zarobkową wykonuje co najmniej 50 osób i jak wskazało MRPiPS w odpowiedzi z dnia 2 sierpnia 2024 r. przesłanej naszemu Wydawnictwu, powinno to nastąpić od 1 stycznia 2025 r. Co jednak istotne, przywołany próg oraz termin nie dotyczą podmiotów prawnych wykonujących działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska objętych aktami prawnymi UE wymienionymi w części I.B i II załącznika do dyrektywy 2019/1937/UE w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Podmioty te bez względu na liczbę zatrudnionych osób muszą wypełniać obowiązki ustawowe już od 25 września 2024 r. Oznacza to, że obowiązek opracowania i wdrożenia procedury zgłoszeń wewnętrznych obejmie od 25 września 2024 r. m.in. wszystkie biura rachunkowe oraz firmy audytorskie.

Zaznaczmy, że Polska Izba Biegłych Rewidentów na swojej stronie internetowej (www.pibr.org.pl) poinformowała o dostępności dla członków samorządu przygotowanej przez izbę przykładowej procedury zawierającej zapisy dotyczące m.in. przedmiotu zgłoszenia wewnętrznego, wskazania kto może być sygnalistą, jakie są rodzaje zgłoszeń wewnętrznych i sposoby ich przekazywania, kto może być upoważniony do przyjmowania zgłoszeń oraz do podejmowania działań następczych, propozycji trybu postępowania z informacjami o naruszeniach prawa oraz wskazania możliwości dokonywania anonimowych zgłoszeń. Ważnym elementem opracowania są również załączniki zawierające propozycje zakresu informacji, jakie mogą być zawarte m.in. w zgłoszeniu wewnętrznym, upoważnieniu do przyjmowania zgłoszeń, upoważnieniu do podejmowania działań następczych, rejestrze zgłoszeń, protokole z czynności postępowania wyjaśniającego, a także informacji związanej z RODO.

11. Kara porządkowa i zastaw skarbowy w 2025 r.

Wysokość kary porządkowej

W art. 262 Ordynacji podatkowej uregulowano zasady nakładania kary porządkowej. Karą tą mogą zostać ukarani m.in. strona, pełnomocnik strony, świadek lub biegły, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego:

• nie stawią się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub
• bezzasadnie odmówią lub nie dokonają w terminie wyznaczonym w wezwaniu złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności, lub
• bezzasadnie odmówią okazania lub nie przedstawią w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach.

W Monitorze Polskim z 13 sierpnia 2024 r., pod poz. 744, opublikowano obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 7 sierpnia 2024 r. w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 262 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa na rok 2025. Mocą tego obwieszczenia wskazano, że w 2025 r. kara porządkowa wyniesie 3.700 zł (tj. tyle samo co obecnie).

Zastaw skarbowy

Zgodnie z art. 41 § 1 Ordynacji podatkowej – w obowiązującym obecnie brzmieniu – Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2 (tj. z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania), a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 17.800 zł (z zastrzeżeniem § 2 – zastawem skarbowym nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki). Zastaw skarbowy stosuje się odpowiednio do należności przypadających od płatników lub inkasentów, następców prawnych oraz osób trzecich odpowiadających za zaległości podatkowe.

W Monitorze Polskim z 13 sierpnia 2024 r., pod poz. 745, opublikowano obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 7 sierpnia 2024 r. w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 41 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa na rok 2025. Obwieszczeniem tym wskazano, że ustanowienie zastawu skarbowego będzie w 2025 r. uzależnione od tego, czy wartość poszczególnych rzeczy lub praw w dniu ustanowienia będzie wynosiła co najmniej 18.200 zł (obecnie 17.800 zł).